W ramach przygotowań, 13 grudnia w Lublinie wystawimy instalacje przestrzenne informujące o represjach i skutkach stanu wojennego. Zamieścimy również plansze eventowe, na których odwzorujemy obwieszczenia tworzone przez ówczesną opozycję. Plansze zostaną umieszczone przed budynkiem Solidarności na ul. Królewskiej 3. Skierujemy również uwagę na Światło Pamięci Ofiar Komunizmu, które jako jedyne w Polsce płonie 24 godziny na dobę przed siedzibą Lubelskiej Solidarności. Po południu w centrum miasta grupy rekonstrukcyjne robotników i zomo oddadzą atmosferę tamtych tragicznych dni. Ułożymy krzyż z lampek pod pomnikiem Konstytucji 3-go Maja. O godz. 17:00 obejrzymy okazjonalny spektakl w Kościele Powizytkowskim w Lublinie, połączony z koncertem pieśni patriotycznych w wykonaniu dzieci i młodzieży. O godz. 18:00 zostanie odprawiona Masza Św. za Ojczyznę a po niej wspólnie przemaszerujemy deptakiem pod pomnik Patron Solidarności Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki.
Stan wojenny, łamiący obowiązujące prawo konstytucyjne PRL, przekazywał praktyczną pełnię władzy w państwie Wojskowej Radzie Ocalenia Narodowego, nieprzewidzianemu w konstytucji tworowi, na czele którego stał generał Wojciech Jaruzelski.
Stan wojenny, realizowany od północy z 12 na 13 grudnia, a ogłoszony 13 grudnia rano, wprowadzał w życie obywateli szereg daleko idących restrykcji. Zawieszono działalność wszystkich organizacji społecznych i związków zawodowych. Wyłączono połączenia telefoniczne, wprowadzono godzinę policyjną oraz zakaz opuszczania miejsc zamieszkania, a wkrótce potem kontrolę telefonów i korespondencji.
Nastąpiło długo przygotowywane uderzenie na „Solidarność”. Rozpoczęto operację „Jodła”, polegającą na internowaniu wytypowanych osób. W skali kraju, w ciągu jednej nocy, internowano 3173 osoby. Do zawieszenia stanu wojennego, w grudniu 1982 r., w całym kraju internowano ogółem 10131 osób. Pierwsze internowanie na Lubelszczyźnie nastąpiło już około godz. 23.30. Niedługo potem, milicja sforsowała drzwi wejściowe do siedziby Zarządu Regionu „Solidarności” w Lublinie, gdzie zabarykadowała się grupa działaczy i pracowników Związku. ZOMO zdemolowało kompletnie większość pomieszczeń i urządzeń znajdujących się wewnątrz budynku. Bezpieka i milicja wkroczyły tej nocy także do siedziby Zarządu Regionu w Chełmie i do siedzib zarządów oddziałów w terenie.
Ogłoszenie stanu wojennego wywołało opór w części zakładów pracy na Lubelszczyźnie . Strajki objęły około 50 zakładów pracy i kilkadziesiąt tysięcy osób. Siłą złamano opór w największych z nich. W nocy z 15 na 16 grudnia 1981 r., przy użyciu znacznych sił milicyjno-wojskowych złamano strajk w WSK Świdnik, gdzie strajkowało około 6 tysięcy pracowników i gdzie od 13 grudnia działał Regionalny Komitet Strajkowy. Podobnie, w nocy z 16 na 17 grudnia, rozbito strajk w FSC Lublin. Przy użyciu siły zlikwidowano także strajki w Lubelskich Zakładach Naprawy Samochodów, w Fabryce Łożysk Tocznych w Kraśniku, w Zakładach Azotowych „Puławy”, a także m.in. w niektórych mniejszych obiektach, jak baza towarowa PKS w Kraśniku czy Rektorat i Miasteczko Akademickie UMCS. Najdłużej, bo do 19 grudnia, trwał strajk w ZA „Puławy”.
Kilka dni po tragedii w kopalni „Wujek”, w rodzinnym Tarnogrodzie na południu Lubelszczyzny, pochowany został jeden z górników, poległych od kul milicji, Józef Giza. Sprowadzone w tajemnicy ciało, pochowane zostało w asyście milicji, zgromadzonej licznie na ulicach tego niewielkiego miasteczka. Przez kilka miesięcy, z grobu zrywane były tabliczki informujące o okolicznościach i miejscu śmierci. Dzięki opiece roztoczonej przez podziemną „Solidarność” z kopalni węgla w Bogdance, grób Józefa Gizy stał się miejscem corocznych obchodów tragedii Grudnia, rozganianych czasami przez funkcjonariuszy SB.
Do 31 grudnia 1981 r. internowano w woj. lubelskim 138 osób, w woj. zamojskim – 120 osób i 74 osoby w woj. chełmskim. Do zawieszenia stanu wojennego, pod koniec 1982 r., z terenu woj. lubelskiego internowano ogółem 220 osób.
Zarząd Fundacji „Ruchu Solidarności Rodzin” dziękuje Dyrekcji Wydziału Kultury miasta Lublin za pomoc w realizacji obchodów.
